Metallarda elektrik cərəyanı

“Metalların elektrik keçiriciliyi sərbəst elektronların nizamlı hərəkətindən ibarətdir” fərziyyəsini ilk dəfə alman fiziki Karl Rikke irəli sürmüşdür. O, bu fərziyyənin doğruluğunu 1901-ci ildə apardığı klassik eksperimentlə təsdiq etmişdir.
Metallar – kristal quruluşa malik fiziki sistemdir. Adi halda metallarda nüvә ilә zәif rabitәdә olan hәr atom bir elektronunu itirәrәk müsbәt iona çevrilir. Kristal qәfәsin düyünlәrindә yerlәşәn bu ionlar müәyyәn tarazlıq vәziyyәtlәri әtrafında rәqsi hәrәkәt edir. 
Ona görә dә, ionlar metallarda elektrik cәrәyanının yaranması prosesindә iştirak edә bilmir. Atomun nüvәsi ilә әlaqәsini kәsmiş elektronlar ionlararası fәzada sәrbәst hәrәkәt edir. Ona görә dә belә elektronlar sәrbәst elektronlar adlanır. Elektrik sahәsi olmadıqda sәrbәst elektronlar çoxsaylı toqquşmalar nәticәsindә xaotik hәrәkәt edir. Bu hәrәkәt qaz molekullarının nizamsız istilik hәrәkәtinә bәnzәdiyindәn metallardakı sәrbәst elektronlara elektron qazı modeli kimi baxılır.
Naqili cәrәyan mәnbәyinә birlәşdirdikdә yaranan elektrik sahәsi sәrbәst elektronların xaotik hәrәkәtinә müәyyәn istiqamәtdә nizamlılıq verir. Bu zaman hәr bir elektronun nizamlı hәrәkәt sürәti iki amildәn asılı olur: a) ionlar vә qonşu elektronlarla toqquşmaların sayından; b) elektrik sahәsindәn. Naqillərdə sərbəst elektronların nizamlı hərəkətinin sürəti çox kiçikdir  Buna səbəb isə elektronların öz hərəkətləri zamanı kristal qəfəsin ionları ilə saysız-hesabsız toqquşmasıdır. Belə toqquşmalar elektronların nizamlı hərəkət sürətlərini tormozlayır.

Beləliklə, metallarda elektrik cərəyanı sərbəst elektronların nizamlı hərəkəti nəticəsində yaranır.


Metallarda müqavimətin temperaturdan asılılığı aşağıdakı kimidir: 

 Naqilin elektrik müqavimәtinin sıfıra qәdәr azaldığı temperatur kritik temperatur, bu temperaturdakı keçiricilik isә ifratkeçiricilik adlanır. İfrat keçirilərdə müqavimət temperaturdan belə asılıdır: